Skip to Main Content

Expeditie Google-son: Zoektips

Databanken, zoekmachines en kunstmatige intelligentie

Informatie kan op verschillende manieren gevonden worden:

  • Met zoekmachines: de woorden die je invoert worden gezocht op delen van het internet. Google is een zoekmachine die het publiekelijk toegankelijke deel van het gehele internet doorzoekt. Google Scholar doorzoekt het publiekelijk toegankelijke deel van het internet naar wetenschappelijke en semi-wetenschappelijke bronnen.
  • In databanken: Verzamelingen van artikelen of andere soorten informatie, vaak gericht op een specifiek vakgebied. Veel databanken zijn niet publiekelijk toegankelijk. De HAN heeft abonnementen op veel databanken waardoor studenten en mederwerkers deze toch kunnen gebruiken.
  • Met Kunstmatige Intelligentie: Een programma als ChatGPT of Copilot krijgt een input, verwerkt dit en zoekt de meest waarschijnlijke combinatie aan woorden om achter elkaar te zetten op basis van informatie op het publiekelijk toegankelijke deel van het internet. De woorden die Kunstmatige Intelligentie achter elkaar zet hoeven niet noodzakelijk de werkelijkheid te reflecteren.

Zowel zoekmachines als databanken hebben een aantal 'trucjes' waarmee je nauwkeuriger kan zoeken. Hier behandelen we de meestvoorkomende trucjes, zodat je gerichter op zoek kunt naar informatie. 

Zoektips

De volgende tips zijn handig bij het doorzoeken van databanken en zoekmachines en kunnen helpen bij het opstellen van een zoekstring (wat je invult in de zoekbalk):

AND: Zet tussen twee zoektermen (woorden waarop je wil zoeken) AND om beide zoektermen te krijgen in de resultaten.

OR: Zet OR tussen twee zoektermen om of de ene, of de andere term te vinden. Dit kun je bijvoorbeeld tussen twee synoniemen zetten.

NOT: Zet NOT tussen twee zoektermen om artikelen te krijgen met het eerste woord, maar geen artikelen met het tweede woord. 

(Haakjes): Geeft aan of AND, OR of NOT eerst moet worden uitgevoerd 

"dubbele aanhalingstekens": meerdere woorden moeten in deze volgorde voorkomen in de bron

Asterisk*: Geldt als joker voor 0, 1 of meerdere letters aan het einde van een woord.

Zoek in het Engels: Engels is de taal waarin de meeste internationale informatie wordt gepubliceerd. Als het onderwerp niet Nederlands is kan het zoeken in het Engels nuttige resultaten opleveren.

Google en Google Scholar maken van net wat andere operatoren gebruik:

  • een min-teken in plaats van NOT
  • maakt niet gebruik van AND maar verbindt losse woorden hier automatisch mee
  • maakt niet gebruik van de Asterisk*, schrijf de woorden voluit

Naar welk soort bron zoek je?

Waar je zoekt hangt af van waar je naar op zoek bent.

Wetenschappelijke artikelen

Wetenschappers publiceren hun artikelen in wetenschappelijke tijdschriften of journals. Waar deze te vinden zijn hangt meestal af van het onderzoeksgebied. Een uitgebreide lijst met databanken waar je via de HAN toegang toe hebt vind je HIER. 

Daarnaast kan ook HANQuest gebruikt worden om verschillende databanken te doorzoeken waar de HAN toegang toe heeft. Maak hierbij eventueel gebruik van Zoekcommando's.

Boeken en tijdschriften

De HAN heeft ook een uitgebreide fysieke collectie en een collectie van e-books. In de catalogus zijn de verschillende titels te vinden, en is te vinden in welk studiecentrum het boek aanwezig is. 

Webpagina's

Google is vooral geschikt voor een algemene zoekopdracht op het internet.  In de loop der jaren heeft Google steeds meer functies toegevoegd. In deze libguide wordt hier verder op ingegaan. Google personaliseert de zoekresultaten op basis van de gegevens die hij binnenhaalt van gebruikers. Mocht je willen zoeken op een minder privacy-gevoelige zoekmachine dan is DuckDuckGo erg geschikt. 

Zoeken naar afbeeldingen

Afbeeldingen zijn ook via google erg gemakkelijk te vinden, maar mogen in vaak niet zonder toetstemming hergebruikt worden wegens auteursrechten. Ook de filteroptie in google afbeeldingen maakt hier regelmatig fouten in. Uiteraard is persoonlijk gebruik van afbeeldingen bijvoorbeeld voor een informele presentatie vaak geen probleem. Wanneer je een afbeelding ook wil publiceren dan zijn er verschillende plaatsen waar je geschikte afbeeldingen kunt vinden:

pixabay.com en freepik.com zijn twee websites die afbeeldingen rechtenvrij aanbieden. Daarnaast kunnen de afbeeldingen in wikimedia commons meestal onder vermelding van de naam van de auteur vrij gebruikt worden. Controleer wel of de informatie correct is.

Voor afbeeldingen die voornamelijk ter illustratie gebruikt worden kan ook Kunstmatige Intelligentie worden ingezet. Op deze afbeeldingen berust doorgaans geen auteursrecht. Afbeeldingen bevatten wel regelmatig fouten of merkwaardigheden. Specifiek zijn in je prompts leidt tot meer nauwkeurige afbeeldingen. Programma's die gebruikt kunnen worden voor afbeeldingen zijn Copilot of Adobe Firefly.

In Copilot: Maak een afbeelding van een kleine robot met armen en een hoofd met de letters A.I. op de rug die een schilderij aan het maken is. Gebruik een egaal witte achtergrond.

Zoeken met AND, OR en NOT

Nuttige websites

Een aantal nuttige websites die je kunnen helpen bij het oriƫnteren en het zoeken zijn hieronder weergegeven.

Nexis Uni

Lexis Uni (voorheen LexisNexis) beheert archieven van onder andere dagbladen, tijdschriften en wettelijke documenten.

Klik HIER om naar de databank te gaan.

thesaurus.com

thesaurus.com is een online bibliotheek waarmee je synoniemen en antoniemen kunt vinden. Je kunt deze bibliotheek gebruiken om een zoekopdracht uit te breiden met andere woorden met een vergelijkbare betekenis.

Klik HIER om naar de website te gaan.

Wikipedia

Wikipedia is een online encyclopedie die door vrijwillige auteurs wordt geschreven. De inhoud is vrij her te gebruiken mits er verwezen wordt naar de bron. Je kunt wikipedia gebruiken om snel achtergrond informatie over een onderwerp te vinden, of om vertalingen voor een onderwerp te vinden door te wisselen tussen talen.

Klik HIER om naar de website te gaan.

Worldcat

Worldcat is een samenwerkingsproject van vele bibliotheken wereldwijd die een gezamenlijke online catalogus hebben opgezet. Het is de grootste publiekelijk toegankelijke catalogus ter wereld. Je kunt ermee zoeken naar onder andere boeken, DVDs, CDs en artikelen.

Klik HIER om naar de website te gaan.

Enkele casussen

Hieronder staan enkele casussen om het zoeken onder de knie te krijgen. In welke databank(en) zou je zoeken? En hoe zou je zoekstring eruit komen te zien?

Je bent op zoek naar een bron over bijwerkingen van coronavaccins.

Je bent op zoek naar informatie over medicijnen tegen hooikoorts

Je bent op zoek naar een afbeelding om in een powerpoint te verwerken. Deze powerpoint publiceer je op OnderwijsOnline.

Je bent op zoek naar een specifiek boek dat binnen je vakgebied/expertise valt. 

AI en informatie vinden